મહિલાઓ ને પ્રાકૃતિક અને સુરક્ષિત સેનેટરી નેપકિન પ્રદાન કરનાર દિપાંજલિ દાલમિયા

દીપાંજલી દાલમિયા એક ઉદ્યોગસાહસિક ભારતીય મહિલા કે જેઓ મેનહટનમાં Ernst & Young માં નાણાકીય સલાહકાર તરીકે ઉંચા પગાર વાળી નોકરી સાથે ઉત્કૃષ્ટ ભારતીય બનવાના સ્વપ્ન સાથે જીવી રહ્યા હતા. પરંતુ તેમને સમજાયું કે તેમનામાં એક આગ છે જેને યોગ્ય દિશામાં ખસેડવાની જરૂર છે અને તેમણે ઉદ્યોગસાહસિકતા તરફ વળાંક લેવાનો નિર્ણય કર્યો.

‘Ivy League universities’ ના મોટાભાગના ભારતીય વિદ્યાર્થીઓની જેમ દીપાંજલી દાલમિયા કોલંબિયાથી વિઝન સાથે 2015 માં ભારત પરત ફર્યા હતા અને સંભવિત બજારોમાં તેમને જેમાં રસ છે તે સમજવા માટે ઉદ્યોગ પ્રમાણે નું પ્રારંભિક સંશોધન કર્યું.

બિઝનેસ માં અંતિમ નિર્ણય લેતા પહેલા તેમણે તેમના કાર્યક્ષેત્ર પર સંશોધન માટે ત્રણ મહિના પસાર કર્યા હતા. કેટલીક ભારતીય મહિલાઓના જીવનને વધુ સારી, સ્વચ્છ અને આરોગ્યપ્રદ બનાવવા ની નેમ સાથે તેમણે આગળ વધવાનો નિર્ણય કર્યો. તેમણે જાણ્યું કે ભારતમાં લગભગ 87 ટકા મહિલાઓ સેનિટરી નેપકિન્સનો ઉપયોગ કરતી નથી અને જેઓ કરે છે, તેમાં પણ ઘણાને તેના ઘટકો વિશે કોઈ ખ્યાલ હોતો નથી. તે કૃત્રિમ અને પ્લાસ્ટિક છે, જે સર્વાઇકલ કેન્સરનું કારણ બને છે અને તેમના શરીર માટે હાનિકારક છે.

ત્યારબાદ દીપાંજલી એ એક ટીમ બનાવી, જેમણે સેનિટરી પેડનો પ્રોટોટાઇપ વિકસાવ્યો, જેમાં વાંસ ફાઇબરનો ઉપયોગ ઉચ્ચ શોષણ ક્ષમતા અને મકાઈનો ઉપયોગ તેના નરમ સ્તર માટે કર્યો. શરૂઆત માં મોટાભાગનું ભંડોળ દીપાંજલિના પરિવારની સહાયથી તેમની પોતાની બચતમાંથી લેવામાં આવ્યાં હતાં. દાલમિયાના સંશોધન મુજબ, “તેમને એવું ઉત્પાદન બનાવવું જોઈએ છે કે, જે સંપૂર્ણપણે કાર્બનિક અને પ્રાકૃતિક હોય અને જેનાથી ફોલ્લીઓ અથવા એલર્જી ન થાય”. પ્રોટોટાઇપિંગ અને સાવચેતીભર્યા વિકાસના બે વર્ષ પછી, Heyday Care એ બાયોડિગ્રેડેબલ અને ઓર્ગેનિક સેનિટરી નેપકિન લોન્ચ કર્યું, જે ભારતમાં આ પ્રકાર ના પ્રથમ છે. તેમની કંપની Heyday Care એ નવી ઓનલાઇન વેચાણની યોજના સાથે નવી દિલ્હી અને મુંબઇમાં તેના સેનિટરી નેપકિન્સનું વેચાણ શરૂ કર્યું હતું. તેમની કંપની સમગ્ર ભારતમાં અને વૈશ્વિક સ્તરે તેમના વેચાણને વધારવાનો વિચાર કરી રહી છે.

કંપની ચીન અને ફિનલેન્ડમાં ઉત્પાદનોનું ઉત્પાદન કરે છે અને ભારતમાં તેનું પેકેજ કરે છે. દીપાંજલી મુજબ તેઓ વર્ષમાં 8 મિલિયન યુનિટનું ઉત્પાદન કરી શકે છે. તેમને હવે બાંગ્લાદેશ, આફ્રિકા અને રશિયા તરફથી ઘણા ઓર્ડર મળી રહ્યા છે. તેમણે સમગ્ર ભારત અને વૈશ્વિક સ્તરે તેમના વેચાણને વધારી દીધું  છે.” નવી દિલ્હી સ્થિત રિટેલ ચેઇન માં ઉત્પાદન તેની શરૂઆતથી ખૂબ જ સારું કામ કરી રહ્યું છે. પરંતુ તેમાં સુધારેલ જાગૃતિ સાથે પણ વધુ સારું કામ કરવાની પ્રબળ સંભાવના છે. દીપાંજલી દાલમિયા મહિલાઓ માટે કંઈક અલગ જ કરી રહ્યા છે.

નેપકિનના ઉત્પાદનમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવતી મુખ્ય કાચી સામગ્રી મકાઈ અને વાંસના રેસા છે. વાંસની શોષણ ક્ષમતા સાથે જોડાયેલા મકાઈના રેસાની નરમાઈ અને એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મોનો ઉપયોગ શીટની સાત સ્તરોમાં થાય છે. તેઓએ કપાસના ઉપયોગને નકાર્યું છે, કારણ કે તે વિશ્વના જંતુનાશકોના 10-15% જેટલા ઉત્પાદન કરે છે, જે અન્ય કોઈપણ પાક કરતા વધારે છે. સ્મેશિંગ અને કટીંગ પછી, છોડના તંતુઓનો પલ્પ બનાવવામાં આવે છે અને સેલ્યુલોઝ કાઢવામાં આવે છે. Non-woven technology નો ઉપયોગ ઊંચા પાણીના દબાણના પ્રવાહ હેઠળ પેડ્સ બનાવવા માટે કરવામાં આવે છે અને પછી અંતિમ પેડ્સ બનાવવા માટે હીટ ટ્રીટમેન્ટ મશીનનો ઉપયોગ થાય છે આ કંપનીના છોડ ચાઇના અને ફિનલેન્ડમાં આવેલા છે. મકાઈના સ્ટાર્ચ અને બાયોએક્ટિવ લેક્ટીડથી બનેલો તેનું વ્યક્તિગત બાયોડિગ્રેડેબલ કવર છે પછી ભારતમાં કાગળના મોનોકાર્ટોનમાં પેક કરવામાં આવે છે, દરેક નેપકિન ને કવર લગાવતા પહેલા NABL પ્રમાણિત પ્રયોગશાળાઓમાં પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે.

જો લોકો ઓર્ગેનિક ઇંડા અને પાસ્તા તરફ સ્વિચ થતાં હોય તો ઓર્ગેનિક સેનિટરી નેપકિન્સ કેમ નહીં? મહિલાઓ તેમના શરીરના સૌથી સંવેદનશીલ ભાગને વિસ્તૃત સમયગાળા માટે હાનિકારક રસાયણોના સંપર્કમાં કેવી રીતે આપી શકે છે?

દીપાંજલી દાલમિયાને લાગે છે કે મુખ્ય પડકાર રિટેલ ચેઇનમાં પ્રોડક્ટ રજૂ કરવાનો હતો અને Heyday Care ને અંતિમ ગ્રાહક માટે ઉપલબ્ધ કરાવવાનો હતો. ભારતીય મેટ્રોપોલિટન મહિલાને પરવડે તેવા નેપકિન્સની કિંમત ખૂબ ઓછી હોવાને કારણે Heyday Care ભાગ્યે જ દરેક વેચાણ પર એક રૂપિયો કમાય છે, પરંતુ વોલ્યુમ ગેઇનથી તેઓએ ઝડપથી વિકાસ કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. વિદેશમાં ઉત્પાદિત હોવા છતાં, Heyday પેડ્સ બજારમાં નિયમિત કરતા વધુ ખર્ચ કરતા નથી. હાલમાં, કંપની બે પ્રકારના સેનિટરી નેપકિન્સ વેચી રહી છે – અલ્ટ્રા-પાતળા સેનેટરી પેડ્સ અને મેક્સી ફ્લફ સેનિટરી પેડ્સ. સેનિટરી પેડથી લઈને તેના કવર અને પેકેજિંગ સુધી બધું જ છ મહિનાની અંદર બાયોડિગ્રેશન કરે છે.

દાલમિયાના મંતવ્ય મુજબ : “તેમને લાગે છે કે લોકો તેમના રોજિંદા જીવનમાં ઉત્પાદનોની ગુણવત્તા વિશે વધુને વધુ જાગૃત થઈરહ્યા છે. જૈવિક પ્રોડક્ટનો અર્થ એ છે કે કોઈ ઉત્પાદનમાં કાચા માલના ઉત્પાદનમાં કોઈ રસાયણોનો ઉપયોગ થતો નથી. ગ્રાહકો જાગી રહ્યા છે.” જો લોકો ઓર્ગેનિક ઇંડા અને પાસ્તા તરફ સ્વિચ થતાં હોય તો ઓર્ગેનિક સેનિટરી નેપકિન્સ કેમ નહીં? મહિલાઓ તેમના શરીરના સૌથી સંવેદનશીલ ભાગને વિસ્તૃત સમયગાળા માટે હાનિકારક રસાયણોના સંપર્કમાં કેવી રીતે આપી શકે છે? રીટેલ સ્ટોર્સમાં Heyday Care માટેનો પ્રતિસાદ ખૂબ જ સારો રહ્યો છે કારણ કે ઘણી બધી સ્ત્રીઓ ફોલ્લીઓ, એલર્જી, ત્વચા ચેપ, બળતરા અને UTI થી પીડાય છે, જેથી દાલમિયા વ્યક્તિગત રીતે મહિલાઓને સ્વચ્છતાના વધુ સારા વિકલ્પોમાં શિક્ષિત બનાવવા ઇચ્છતા હતા.

ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં, મહિલાઓને સેનિટરી નેપકિન્સનો ઉપયોગ કરવા માટે શિક્ષિત કરવા અને પછી સશક્તિકરણ કરવાનો મુખ્ય પડકાર છે. તેમણે હેડેમાં ઘણી બધી હાઇ સ્કૂલ પ્રવૃત્તિઓ શરુ કરી છે, જેમાં તેઓ યુવાન કુમારીકાઓને માસિક સ્રાવ અને વ્યક્તિગત સ્વચ્છતાના વિકલ્પો પર શિક્ષિત કરી રહ્યા છે. આવનારા વર્ષોમાં,  દેશભરમાં વધુને વધુ મહિલાઓ સુધી પહોંચવાનો દીપાંજલી દાલમિયા નો ઉદ્દેશ્ય છે.

સંકલન : કિંજલ ગુપ્તા રામી
B.Com. , BCA , BLibs.,
એક્ઝોટિકા સ્કૂલ, સામાજિક કાર્યકર

ફોટો સોર્સ : ગુગલ