સમયનું રહસ્ય

સમય એક ખ્યાલ જે આપણા અસ્તિત્વને નિયંત્રિત કરે છે અને તેનાથી આગળ વધે છે, તે બ્રહ્માંડના સૌથી ગહન અને ભેદી પાસાઓમાંથી એક છે. ઘડિયાળની લયબદ્ધ ટિકથી લઈને વિશાળ બ્રહ્માંડ ચક્ર સુધી સમય આપણા જીવનના દરેક પાસાઓમાં ફેલાયેલો છે, આપણી ધારણાઓ, અનુભવો અને વિશ્વની સમજને આકાર આપે છે. જો કે સમય એક સરખો ક્યારેય ચાલતો નથી.તે વિવિધ સંદર્ભોમાં જુદી જુદી રીતે પ્રગટ થાય છે, તેના બહુપક્ષીય સ્વભાવની ઝલક આપે છે. સમય વિશેની આપણી ધારણા નજીવી હોઈ શકે છે, જે લાગણીઓ, ધ્યાન અને સાંસ્કૃતિક સ્થિતિ જેવા વિવિધ પરિબળોથી પ્રભાવિત થઈ શકે છે. આનંદ અને ઉત્તેજનાની ક્ષણોમાં સમય ઝડપભેર દેખાય છે, જ્યારે ભય કે કંટાળાની ક્ષણોમાં તે ધીમો પડી જાય છે. દ્રષ્ટિની આ પ્રવાહિતા આપણી આંતરિક સ્થિતિ અને સમયના આપણા અનુભવ વચ્ચેની જટિલ ક્રિયાને દર્શાવે છે. સમય અને સ્મૃતિ વચ્ચેનો વિરોધાભાસી સંબંધ આપણી સમજણમાં વધુ મુંઝવણ પેદા કરે છે. યાદો આપણને ભૂતકાળ અને વર્તમાન વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવા દે છે, આપણી ઓળખને આકાર આપે છે અને આપણા નિર્ણયોને પ્રભાવિત કરે છે. જો કે યાદો નિશ્ચિત નથી તેઓ સમય જતાં પુનઃઅર્થઘટન, વિલીન અથવા વિકૃતિને પાત્ર છે. સ્મૃતિ અને સમય વચ્ચેની આ ક્રિયાપ્રતિક્રિયા ભૂતકાળ સાથેના આપણા સંબંધની વ્યક્તિલક્ષી અને ગતિશીલ પ્રકૃતિને પ્રકાશિત કરે છે. સંગીતમાં આપણને વર્તમાન સમયની વાસ્તવિકતાની મર્યાદાઓથી આગળ લઈ જવાની શક્તિ છે. પ્રાચીન સ્મારકોથી સાહિત્યિક ક્લાસિક સુધી માનવતા સમયના સતત વિકસતા કેનવાસ પર કાયમી છાપ છોડવાનો પ્રયત્ન કરે છે.

સમય તેના ભેદી સ્વભાવ સાથે માનવ કલ્પનાને મોહિત કરે છે. જેમ જેમ આપણે તેના રહસ્યોને ઉઘાડી પાડીએ છીએ, આપણે શોધીએ છીએ કે સમય માત્ર એક ખ્યાલ નથી તે આપણને ભૂતકાળ સાથે જોડે છે, આપણા વર્તમાનને આકાર આપે છે અને આપણા ભવિષ્યને પ્રભાવિત કરે છે. ઘડિયાળો દ્વારા માપવામાં આવે અથવા ક્ષણિક ક્ષણોનો અનુભવ કરવામાં આવે છે. સમય આપણા અસ્તિત્વનો એક અભિન્ન ભાગ છે, જે આપણને જીવનની ક્ષણિક પ્રકૃતિ અને અંદર રહેલી અનંત શક્યતાઓની યાદ અપાવે છે. સમય હમેશા અવિરત અવિશ્વસનીય પ્રગતિ કરે છે એ સાર્વત્રિક છે તે અવિરતપણે આગળ વધે છે, ભૂતકાળમાંથી, વર્તમાનમાં અને ભવિષ્યમાં આપણને આગળ લઈ જાય છે. સમયનો આ પ્રવાહ આપણને ક્રમ અને સાતત્યની ભાવના પૂરી પાડે છે. તે આપણને ભૂતકાળમાંથી શીખવા માટે સક્ષમ બનાવે છે, વર્તમાનમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે અને આગળ રહેલી શક્યતાઓની અપેક્ષા રાખે છે. સમય વિષે અસંખ્ય પ્રશ્નો ઉદ્દભવે છે..જેમ કે શું સમય એક ભ્રમણા છે, માનવીય ધારણાની માત્ર રચના છે? શું ભૂતકાળ ખરેખર અસ્તિત્વમાં છે અથવા તે સ્મૃતિ સિવાય બીજું કંઈ નથી?  સમય આપણા જીવનને અસંખ્ય રીતે આકાર આપે છે. સમયની આપણી સમજ આપણા નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયાને પ્રભાવિત કરે છે, કારણ કે આપણે ટૂંકા ગાળાની ઈચ્છાઓ અને લાંબા ગાળાના લક્ષ્યો વચ્ચે નેવિગેટ કરીએ છીએ. સમય આપણા અંગત સંબંધોમાં પણ નિર્ણાયક ભૂમિકા ભજવે છે કારણ કે આપણે ક્ષણો શેર કરીએ છીએ.  જેમ જેમ આપણે જીવનના વિવિધ તબક્કાઓમાંથી પસાર થઈએ છીએ તેમ તેમ  આપણે પરિવર્તનનો સામનો કરીએ છીએ. સમય આપણને આપણા અનુભવોમાંથી શીખવાની, વિકસિત કરવાની અને શાણપણ મેળવવાની તક આપે છે. તે આપણને અસ્થાયીતાને સ્વીકારવા અને દરેક પસાર થતી ક્ષણની કિંમતની કદર કરવા પ્રોત્સાહિત કરે છે.

Writer : Jayesh Prajapati
Sadguru Foundation